Hasta ile sağlık çalışanları arasında bireysel ve toplumsal düzeyde ortaya çıkan, sağlık çalışanlarının hastaya ve hastanın sağlık çalışanlarına karşı görev ve sorumlulukları olan, daha iyi sağlık ortamı için hasta ve sağlık çalışanlarının birlikte sahip çıkması gereken hakları vardır.
Sağlık hizmetlerinden faydalanma ihtiyacı bulunan fertlerin, sadece insan olmaları nedeniyle sahip bulundukları ve T.C Anayasası, milletlerarası anlaşmalar, kanunlar ve diğer mevzuat ile teminat altına alınmış bulunan haklarını ‘Hasta Hakları’ ifade eder.
Hasta Hakları ile ilgili ilk çalışmaların 1970’li yıllarda Amerika Birleşik Devlet’lerinde ortaya çıktığı kabul edilmektedir. Amerikan Hastane Birliği 1973 yılında ‘Hasta Hakları Beyannamesini’ yayınlamıştır. Türkiye’de uluslararası kriterleri içeren ilk yasal metin olan Hasta Hakları Yönetmeliği 1 Ağustos 1998 yılında resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Ülkemizde “1998 26 Ekim Hasta Hakları Günü” olarak kabul edilmiştir. Hipokrat’tan bu yana hasta-hekim ilişkisi güven ve gizlilik esasına dayanmıştır.
Tüm sağlık kuruluşlarına, sağlık hizmeti almak için başvuran herkesin;
Hizmetten genel olarak faydalanma: Adalet ve hakkaniyet ilkeleri çerçevesinde sağlıklı yaşamanın teşvik edilmesine yönelik faaliyetler ve koruyucu sağlık hizmetlerinden faydalanmaya,
Eşitlik içinde hizmete ulaşma: Irk, dil, din, mezhep, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, ekonomik ve sosyal durumları dikkate alınmadan hizmet almaya,
Bilgilendirme: Her türlü hizmet ve imkanın neler olduğunu öğrenmeye,
Kuruluşu seçme ve değiştirme: Sağlık kuruluşunu seçme ve değiştirmeye ve seçtiği sağlık kuruluşunda verilen sağlık hizmetlerinden faydalanmaya,
Personeli tanıma, seçme ve değiştirme: Sağlık hizmeti verecek ve vermekte olan doktorların ve diğer personelin kimliklerini, görev ve unvanlarını öğrenmeye, seçme ve değiştirmeye,
Bilgi isteme: Sağlık durumu ile ilgili her türlü bilgiyi sözlü ve yazılı olarak istemeye,
Mahremiyet: Gizliliğe uygun bir ortamda her türlü sağlık hizmetini almaya,
Rıza ve izin: Tıbbi müdahalelerde rızanın alınmasına ve rıza çerçevesinde hizmetten faydalanmaya,
Reddetme ve durdurma: Tedaviyi reddetmeye veya durdurulmasını istemeye,
Güvenlik: Sağlık hizmetini güvenli bir ortamda almaya,
Dini vecibelerini yerine getirebilme: Kuruluşun imkanları ölçüsünde ve idarece alınan tedbirler çerçevesinde, dini vecibelerini yerine getirmeye,
Saygınlık görme: Saygı, itina ve ihtimam gösterilerek, güler yüzlü, nazik, şefkatli bir yaklaşımla sağlık hizmeti almaya,
Rahatlık: Her türlü hijyenik şartlar sağlanmış, gürültü ve rahatsız edici bütün etkenler bertaraf edilmiş bir ortamda sağlık hizmeti almaya,
Ziyaret: Kurum ve kuruluşlarca belirlenen usul ve esaslara uygun olarak ziyaretçi kabul etmeye,
Refakatçi bulundurma: Mevzuatın, sağlık kurum ve kuruluşlarının imkanları ölçüsünde ve doktorun uygun görmesi durumunda refakatçi bulundurmayı istemeye,
Müracaat, şikayet ve dava hakkı: Haklarının ihlali halinde, mevzuat çerçevesinde her türlü müracaat, şikayet ve dava hakkını kullanmaya,
Sürekli hizmet: Gerektiği sürece, sağlık hizmetlerinden yararlanmaya hakkı vardır.
“Ötenazi bazı ülkelerde bir insan ve hasta hakkı olarak kabul edilirken Türkiye’de yasaktır!”
Bilgilendirme: Sağlık Bakanlığı (Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü) bu yönetmelikte geçen başvuru, şikayet hakkının kullanımını kolaylaştırmak için bir web sitesi hazırlamıştır. Hasta Başvuru Takip Sistemi (HBTS) bağlı olan siteden kişisel başvuruların takibi yapılabilir.
Bireylerin, günümüz yoğun ve stresli yaşam koşulları içerisinde iç ve dış belirleyicilerin tesiri altında bedeni ve ruhi fonksiyonlarının akışı kesilmektedir. Hastalık hali hayatın normal akışının dışında bir durumdur. Bu yüzden bireyin maddi ve manevi varlığını derinden etkileyebilmektedir. Hasta Hakları, hasta hekim ilişkisinin hastaya bakan yönünü ortaya koyan bir durumdur. Odağımız hasta ve hasta hakları kavramıdır. Bunu söylerken hekimin ve sağlık çalışanlarının da hakları olduğu gerçeğini de vurgulamadan geçmek bu ilişkinin aktif aktörü olan hekimler için büyük haksızlık olacaktır.
Sahip çıkalım, benimseyelim, yaygınlaştıralım ve savunalım!
Yazı: Gizem Bahar
Ne Düşünüyorsunuz?